Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011

Powrót do Kącika

Autorka książki jest Turczynką i prowadzi koczowniczy tryb życia, mieszkając w Stanach Zjednoczonych i w Turcji. Zresztą przemieszczanie traktuje jako atrybut kobiecości. Jej zdaniem kobieta nawet we własnej tożsamości jest koczowniczką, na przykład przyjmując nazwisko męża, próbuje się określić na nowo. Elif Safak to znawczyni literatury rosyjskiej, amerykańskiej, japońskiej. Nie obca jest jej również filozofia francuska i niemiecka XIX i XX wieku.

W omawianej książce pisze o dylematach aktywnej kobiety stającej przed wyborem pomiędzy pisarstwem, a macierzyństwem. Wybór drogi życiowej nie jest prosty, ponieważ bohaterka zdaje sobie doskonale sprawę z faktu, że pisanie wymaga spokoju, czasu, i jest tak absorbujące emocjonalnie, że może z dobrym skutkiem rywalizować z macierzyństwem. Te dylematy wyboru autorka nazywa "Chórem Niewspółbrzmiących Głosów" personifikując swe potrzeby w osobach "Calineczek" - panienek lub pań, których miana odpowiadają jej określonym potrzebom. Swoje wątpliwości Elif Şafak potwierdza lub rozwiewa przytaczając historie z życia pisarek, które jako jej poprzedniczki musiały zmierzyć się z podobnymi problemami i niekiedy płaciły ogromną cenę - rzucały na szalę własne życie jak Sylvia Plath, czy zdrowie psychiczne jak Zelda Fitzgerald. Autorka walczy z kulturowym wizerunkiem kobiety "idealnej żony, pracowitej gospodyni i bezinteresownej matki" ponieważ uważa, że ogranicza on kobietę jako jednostkę twórczą, wolną, posiadającą prawo wyboru własnej drogi życia.

"Czarne mleko" Elif Şafak to pasjonująca lektura o zmaganiu się z wyborami życiowymi. Polecam ją uprzedzając, że pozycja cieszy się tak dużą poczytnością, iż jej rezerwacja w bibliotekach (poprzez Internet) możliwa jest za pięć miesięcy.

Bardzo żałuję, że ciągle mało jest lektur, które tak artystycznie i porywająco opisywałyby polskie pisarki.

Izabella Kurowska-Brandenburska

W piątek 3 czerwca 2011 roku odbyło się kolejne spotkanie Salonu literackiego Fundacji Harcerek. Tym razem sięgnęłyśmy do współczesnej polskiej literatury z najwyższej półki.
Olga Tokarczuk - laureatka m.in. nagrody literackiej "Nike" i "Paszportu Polityki" oraz nagrody Fundacji im. Kościelskich od dawna kusiła nas swą twórczością, ale jej ostatnia książka "Prowadź swój pług przez kości umarłych" - Wyd. Literackie 2009, wywołała nieodpartą potrzebę, aby prozą Tokarczuk już się nareszcie zająć. Bohaterką wieczoru była zdecydowanie Janina Duszejko, której "pokręconą" osobowość usiłowałyśmy "rozpracować" szukając wsparcia również w innych powieściach i opowiadaniach Pani Olgi. Oczywiście tok rozumowania każdej bywalczyni tego salonu, jak zwykle zresztą, przebiegał według jej tylko wiadomych reguł i, aby dojść do puenty w jakimś stopniu komparatywnej trzeba było kilku godzin ożywionej dyskusji. Pełnego konsensusu nie osiągnięto i ocena moralna postępowania pasjonującej bohaterki pozostała zróżnicowana.
Twórczość Olgi Tokarczuk ma to do siebie, że sprzyja nieograniczonym wprost doznaniom intelektualnym i emocjonalnym. Co pozwala, osobom czasami nawet istotnie różniącym się w ocenie działań innych ludzi, na zachowanie wzajemnego szacunku i utrzymanie więzów przyjaźni. Nie inaczej było tym razem.
Ale kontakt z kulturą wysoką, jaki zafundowała nam "Ambasadorka Polszczyzny w Piśmie" spowodował, że nie zdołałyśmy dokonać wyboru tematu następnego spotkania literackiego, co oznacza tylko, że trzeba będzie dłużej pomyśleć i więcej przeczytać przed podjęciem decyzji.

***

Spotkanie literackie inspirowane twórczością Agnieszki Osieckiej odbyło się w Prima Aprilis 2011 roku. Udział w nim uwarunkowany był wcześniejszym wyborem kilku utworów według określonego klucza. Każda uczestniczka spotkania zaprezentowała, co najmniej trzy utwory: taki, który jej zdaniem wiele mówi o samej autorce i dobrze oddaje charakter jej twórczości oraz taki, który wywarł na niej duże wrażenie, do którego odwołuje się w różnych okolicznościach życiowych i taki, w którym potrafi odnaleźć siebie albo własne problemy. Stoliki w siedzibie Fundacji Harcerek zaroiły się od tomików poezji bohaterki wieczoru oraz wydawnictw jej poświęconych i płyt z nagraniami piosenek. Recytowałyśmy i śpiewałyśmy na zmianę. Czasami różniłyśmy się w takich kwestiach, jak na przykład, co autorka miała na myśli pisząc dane słowa, w jakim była wówczas nastroju, kto był adresatem jej wiersza.
Z dyskusji wspieranej tekstami autorki wyłoniła się postać Osieckiej, jako poetki swego czasu oraz ukazała się Agnieszka kobieta - w roli przyjaciółki, kochanki, matki.

Podczas spotkania korzystano z płyt nagranych przez Marylę Rodowicz, Krystynę Jandę, Edytę Geppert, Zespół "Raz dwa trzy", Seweryna Krajewskiego, Halinę Kunicką oraz innych wykonawców. Podstawą dyskusji były następujące utwory:
Osiecka A., Biała Bluzka. Najpiękniejsze opowiadania.
Pruszyński Media, W-wa 2011. Osiecka A., Przybora J., Listy na wyczerpanym papierze, Agora-Gazeta 2010.
Osiecka A., Najpiękniejsze wiersze i piosenki. Pruszyński Media, W-wa 2010.
Osiecka A., Sentymenty, C&T Toruń 1996.
Turowska Z., Agnieszki. Pejzaże z Agnieszką Osiecką, Pruszyński i S-ka, W-wa 2008.
Agnieszka, Gazeta Wyborcza, 10 marca 1997, s. 2.
Rozmowy w tańcu, Tentem 1992.
Osiecka A., Małgośka i inne wielkie przeboje, Dodatek do Gazety Wyborczej, bd.

Przebieg tego spotkania przywołał skojarzenia z salonem literackim prowadzonym przez wykształcone i wyemancypowane kobiety w minionych wiekach. To be continued.