W piątkowy wieczór 7 grudnia w Klubie
Czytelniczek Ciekawych Książek dyskusja toczyła się na temat budzącej
duże zainteresowanie "Delikatności" - Davida Foenkinosa, która ukazała
się w tym roku w wydawnictwie Znak. Jak to zwykle bywa w przypadku
modnych lektur lansowanych przez krytykę, zdania uczestniczek spotkania
były podzielone.
Od zachwytu nad warsztatem literackim pisarza do
wątpliwości odnośnie realiów przez niego opisanych. Zastanawiałyśmy się,
czy w Polsce można spotkać bohaterów zachowujących się w podobny
sposób. Puenta była następująca: ciekawa lektura, dobrze się czyta
(dobre tłumaczenie), ale postaci umiejscowione w rzeczywistości życia
codziennego współczesnej Francji wydają się jednak nierealne.
***
Klub Czytelniczek Ciekawych Książek
zorganizował kolejne spotkanie literackie, w piątek 11 maja 2012 roku.
Zgodnie z zapowiedzią podstawą dyskusji były książki dwóch pisarek -
"Chmurdalia" Joanny Bator i "Czarne mleko" Elif Şafak. Jak zwykle
okazało się, iż autorki mają swoje entuzjastki i czytelniczki mniej
zachwycone.
Elif Şafak w swej powieści przeprowadziła analizę złożonej osobowości jednej kobiety. Jej Calineczki
pojawiały się późno w nocy, jak gdyby wstydliwie, co wywoływało
niepokój bohaterki oraz obawy, iż prezentowane przez nie role się
wykluczają i nie jest możliwe ich pogodzenie.
Uczestniczki spotkania doceniły w powieści Elif Şafak ciekawą figurę stylistyczną - imiona własne Calineczek i ich ubiór, ukazywały odrębne, żywe i myślące kobiety, z których każda chciała panować w psychice bohaterki niepodzielnie.
W
dyskusji zauważono odwołanie autorki do koncepcji amerykańskiej
psychiatry Jean Shinody Bolen, która kobiecej psychice przypisała
archetypy kobiecości uosabiane przez starożytne boginie. (zob. J.S.
Bolen, Boginie w każdej kobiecie, tłum. M. Junkieles, Wyd. Santorski&Co, 2006).
Podsumowując
wrażenia dotyczące tej lektury, większość uczestniczek spotkania
stwierdziła, że trudno byłoby im odnaleźć w sobie i nazwać wszystkie Calineczki.
Poza tym, wysunięto tezę, że gdyby autorka była Polką wewnętrzne
bohaterki być może pojawiłyby się w innych wersjach. Konkluzja była
następująca: im więcej czasu mija od przeczytania lektury "Czarnego
mleka" tym bardziej zrozumiałe stają się rozterki bohaterki. To
lektura o trzydziestolatce dla trzydziestolatek, które stają wobec
konieczności wyboru pomiędzy tradycyjną rolą kobiecą i potrzebą
realizowania własnych marzeń.
***
Joanna Bator w "Chmurdalii"
przedstawia historie wielu kobiet żyjących w różnych czasach
historycznych, wątki przeplatają się i plączą, ale autorka panuje nad
narracją i konsekwentnie je rozwiązuję, jak nie w tym, to w innym
pokoleniu bohaterek.
Bogaty język Bator opisuje kobiety żyjące w
różnych kulturach i w różnych okresach historycznych, chociaż główna
bohaterka jest młodą Polką żyjącą tu i teraz.
Rolę elementu łączącego
postaci powieści (ponad czasem i ponad przestrzenią) autorka powierzyła
przedmiotowi, który pojawia się i znika w rodzinach lub wśród
przyjaciół bohaterek w kolejnych epokach historycznych.
Sposób życia,
jaki prowadzi główna bohaterka - Dominika, wydaje się być typowy dla
wielu młodych kobiet. Jednak antropologiczne podejście autorki powieści
sprawia, że nie jest to tylko opowieść o życiu młodej kobiety, ale bogate studium przypadku z odniesieniami do historii.
Bohaterki obu lektur łączy potrzeba
przemieszczania się - u Şafak odbywa się to głównie w głowie bohaterki
próbującej zrozumieć i "zorientować" swoją kobiecość, a u Bator poprzez
przenoszenie w czasie i pomiędzy kulturami.
W obu powieściach
bohaterka szuka siebie i swojego miejsca w rzeczywistości dnia
codziennego tyle, że u Elif Şafak odbywa się to w interakcji z
wewnętrznymi bohaterkami, a u Joanny Bator w interakcji z ludźmi
żyjącymi tu i teraz oraz z ludźmi żyjącymi w innych czasach i w innych
miejscach.
Cenną zaletą lektury Şafak jest poznawcze przypomnienie
przez autorkę przebiegu życia pisarek i poetek, które miały problemy ze
swoimi Calineczkami, podobne do tych z jakimi mierzyła się bohaterka jej powieści.
Cenną zaletą lektury Bator jest sam sposób narracji ukazujący sposób poszukiwania własnej tożsamości.
